Η φυσική και η χημεία της ουρικής αρθρίτιδας και της οστεοπορωσης (2014-06-12 18:46)
Της Δήμητρας Σπανού , Χημικού, Καθηγήτριας Β/θμιας Εκπ/σης
Η μαμά μου από μια ηλικία κι έπειτα άρχισε να έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας που οφέιλονταν σε ουρική αρθρίτιδα και εν τέλει οστεοπόρωση. Όταν κι εγώ έφτασα σε κάποια ηλικία, κατάλαβα πως υπήρχε και σε μένα, η κληρονομημένη γενετική προδιάθεση στις παθήσεις αυτές . Αν δεν έβρισκα κάποιο τρόπο θα ακολουθούσα κι εγώ την ίδια μοίρα. Πόνοι, παραμορφώσεις των άκρων, εγχειρήσεις. Και μάλιστα σε μια εποχή που έπρεπε να είμαι ιδιαίτερα υγειής και δυνατή.
Άρχισα λοιπόν να ψάχνω . Σαν χημικός άρχισα από το ουρικό οξυ. 
ΤΟ ΟΥΡΙΚΟ ΟΞΥ και τον τρόπο που παράγεται, από τον μεταβολισμό των πουρινών - δομικών στοιχείων των νουκλεικών οξέων DNA και RNA -που τα παίρνουμε με τα κύτταρα των τροφών μας (κρέας και ψάρια κ.α.) αλλά και την φθορά των δικών μας κυττάρων . Κάτω είναι οι δυ πουρίνες του DNA μας η αδενίνη και η γουανίνη και ο τρόπος που οξειδώνονται σε ουρικό οξύ.
Μέρος του DNA. Η θέση αυτών των ουσιών που λέγονται πουρίνες (αδενίνη, γουανίνη) στη διπλή έλικα του DNA όπως φαίνεται στο σχήμα είναι οι πράσινες και οι μπλε.
Το ουρικό οξύ αποβάλεται από τα νεφρά. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις η ποσότητα του ουρικού οξέος στον οργανισμό ανεβαίνει πάνω από το φυσιολογικό. Έτσι η αποβολή δυσκολεύεται. Αυτό ονομάζεται στη ιατρική υπερουχαιμία.
Για δύο λόγους αυξάνεται το ουρικό οξύ:
α. Συμβαίνει για κάποιο λόγο μειωμένη αποβολή ουρικού οξέος από τα νεφρά,
β. Υπάρχει υπερπαραγωγή ουρικού οξέος στον οργανισμό.
Εύκολα καταλαβαίνουμε στη δεύτερη περίπτωση πως το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να αποκλείσουμε όσο είναι δυνατόν τις πουρίνες από τη διατροφή μας. Οι διαιτολόγοι για την πρόληψη της οστεοπόρωσης συνηστούν να αποφεύγονται οι εξής τροφές: εντόσθια, κυνήγι, , αρκετά είδη ψαριών ρέγγες μαρίδες γενικά τα νεαρά ζώα όπου τα κύτταρά τους είναι πιο πυκνά στον κυτταρικό ιστό τους . 
Εδώ προκύπτει ένα ερώτημα .
Εφόσον και στους φυτικούς ιστούς της τροφής μας υπάρχουν πουρίνες. Το DNA είναι για όλα τα είδη ζωϊκά και φυτικά είναι φτιαγμένο από τα ίδια δομικά υλικά, γιατί συνιστάται η κατανάλωση λαχανικών και φυτικών τροφών στην ουρική αρθρίτιδα και οστεοπόρωση;
Το ουρικό όπως είπαμε, δημιουργείται και από τον μεταβολισμό πουρινών. Από ζωικών ή φυτικών ιστών. Όμως οι ζωικές τροφές σε αντίθεση με τις φυτικές τροφές δημιουργούν στον οργανισμό όξινο PH ενώ οι φυτικές κυρίως αλκαλικό PH κυρίως λόγω αλκαλικών αλάτων Νατρίου Καλίου κ.α.και του πλήθους άλλων μεταλλικών στοιχείων που περιέχονται στα φυτά. (Μια πολύ απλή συμβουλή που δίνουν οι γιατροί για την υπερουραιμία είναι η σόδα μετά από τέτοια (ζωικά) γεύματα. Το όξινο ανθρακικό νάτριο (NaHCO3) δηλαδή που εξουδετερώνει το ουρικό οξύ. Και βέβαια πολύ νερό).
Ορισμένες τροφές με αλκαλική αντίδραση κατά την πέψη είναι
Σπαράγγι, αγκινάρες, λάχανο, μαρούλι, κρεμμύδι, κουνουπίδι, ραπανάκι, μπιζέλια, φρέσκο κολοκυθάκι, κόκκινο λάχανο, πράσα, κάρδαμο, σπανάκι, γογγύλι, καρότο, φασολάκια, παντζάρι, σκόρδο, σέλινο, αγγούρι, μπρόκολο, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, Λινάρι, αβοκάντο, ελαιόλαδο, κοκοφοινικέλαιο, Λεμόνι, λάιμ, αβοκάντο, ντομάτα, γκρέιπ φρουτ, καρπούζι ραβέντι, Φρέσκος χυμός λαχανικών, τσάι, γάλα σόγιας, Αμύγδαλα, κολοκύθι, ηλιοτρόπιο, σουσάμι, λινάρι, φακή, κύμινο (σπόροι)
Με τις φυτικές τροφές λοιπόν το ουρικό οξύ που παράγεται, προφανώς μειώνεται στο αλκαλικό περιβάλλον. Προκύπουν τα άλατα του ουρικού οξέος και κυρίως τα όξινα άλατα όπως το ουρικό μονονάτριο (αρκετά ευδιάλυτα) που επικρατούν στα βιολογικά υγρά που γενικά είναι προς το ουδέτερο. PH από 7,2 έως 7,6 Ιδιαίτερα διαλυτό από τα όξινα άλατα είναι αυτό του είναι του λιθίου (Li) και έτσι η παροχή λιθίου από τροφές ή πρόσθετα είναι καλή.
Όμως όταν η συγκέντρωση του ουρικού οξέος ανέβει πολύ τότε καθιζάνουν και αυτοί οι κρύσταλοι των όξινων αλάτων όπως το όξινο ουρικό μονονάτριο (βελονοειδείς) και οι πόνοι επιτείνονται και αρχίζει μια σειρά από όπως εναπόθεση βελονοειδών κρυστάλλων ουρικού μονονάτριου γύρω από τις αρθρώσεις , φλεγμονή των αρθρώσεων, συσσώρευρη ειδικών λευκοκυττάρων στην περιοχή, ώστε να φαγοκυτταρώσουν τους κρυστάλλους του ουρικού, σχηματισμός γαλακτικού οξέος, πτώση του Ph καθίζηση επί πλέον κρυστάλλων λόγω της αύξησης της οξύτητας . (Αυτοάνοση ασθένεια)
Κρύσταλλοι ουρικού οξέος Κρύσταλλοι όξινου ουρικού μονονάτριου
Τα προβλήματα μπορεί να ξεκινήσουν από τα άκρα (ποδάγρα στα δάκτυλα ) ή στο δέρμα (ψωρισιακή αρθρίτιδα) ή να επιρρεάσει τα νεύρα (ισχυαλγία)
Ανακεφαλαιόνοντας λοιπόν,
- οι κρύσταλλοι του ουρικού οξέος (που το σχήμα τους βλέπουμε πάνω) έχουν σχήμα ρομβικό ή πυραμιδικό η καθίζησή τους ευννοείται σε όξινο PH. Οι αιχμηρές τους άκρες συχνά πληγώνουν τους ιστούς (όπου καθιζάνουν λόγω υπερβολικής ποσότητας ουρικού και λόγω οξύτητας στο περιβάλλον τους). Συχνά η υπεουρχαιμία συνοδεύεται από αίμα στα ούρα. Διαλυμένο το ουρικό αποβάλλεται με τα ούρα.
- Που συναντάμε το ουρικό οξύ όταν οι τιμές του ανεβαίνουν υπερβολικό και αρχίζει η δημιουργία κρυστάλλων; Οι κρύσταλλοι όπως αναφέρθηκε κυρίως παγιδεύονται στις αρθρώσεις, δημιουργούν φλεγμονή στους γύρω ιστούς ,οι νευρικές απολήξεις πιέζονται και βέβαια αρχίζει η ενόχληση έως ότου γίνει αφόρητος πόνος.
- Με τα γηρατειά το ουρικό αυξάνει ακόμα περισσότερο γιατί ο οργανισμός έχει φθορά των ίδιων των κυττάρων του που βεβαίος ακολουθούν τους ίδιους δρόμους του μεταβολισμου .
- Προβλήματα με το ουρικό οξύ μπορεί να εμφανιστούν επίσης δευτερογενώς σαν συνέπειες δηλητηρίασης από μόλυβδο
Πιθανόν να οφείλεται αφ΄ενός ότι ο μόλυβδος σε υπερβολική ποσότητα είναι τοξικός και μια από τις συνέπειες είνα και επηρρεάζει το DNA και RNA χωρίς να γωνρίζουμε πως ακριβώς.
- Κάποια άλλα σημεία που αξίζει να τονίσουμε είναι
1. αντενδείκνυται η ασπιρίνη σαν αναλγητικό στις αρθροπάθειες. Αναφέρεται στον Ιατρικό οδηγό ότι αντενδείκνειται η χορήγηση ασπιρίνης στις παθήσεις του ουρικού πορά την αντιφλεγμονώδη και αναλγητική δράση της. Δίότι εμποδίζει το ουρικό οξύ να αποβληθεί από τα νεφρά. Δεν δίνεται περαιτέρω εξήγηση αλλά μια προφανής αιτία είναι ότι, το ακετυλοσαλικιλικό οξύ που είναι η δραστική ουσία της ασπιρίνης και το σαλυκιλικό στο οποίο διασπάται στον οργανισμό, πιθανόν επιβαρύνει την οξύτητα του εσωτερικού περιβάλλοντος. Και έτσι εμποδίζεται η απομάκρυνση του ουρικού οξέος που καθιζάνει.
Ακετυλοσαλυκιλικό οξύ (κάτω)
2. Η διατήρηση όμως του Ph και γενικότερα η διατήρηση της ισσοροπίας των οξέων και των βάσεων στον οργανισμό έχει μεγαλύτερη σημασία από όση μπορούμε να φανταστούμε. Είναι το πρωτο ίσως που ενδιαφέρει τα βιολογικά συστήματα. Να λοιπόν τι συμβαίνει στην συνέχεια. Η υψηλή οξύτητα από το ανεβασμένο ουρικό οξύ απαίτεί άμεσα εξουδετέρωση . Αλλιως εμφανίζονται όλες αυτές οι ασθένειες (μυοσκελετικές, ρευματικές, νευρικές, δερματικές)
Γι αυτό ο οργανισμός κινητοποιεί τα βασικά του στοιχεία Νάτριο, Κάλιο, Ασβέστιο, Μαγνήσιο,Σελήνιο κ.α. ώστε να επανέλθει. Αν δεν υπάρχουν αποθέματα από τότε, αποσύρει ασβέστιο από τα οστά που είναι η κύρια περιοχή που το συναντάμε (βοηθά τα οστά να είναι σκληρά) και μαγνήσιο από τους μύες. Αυτή η απόσυρση ασβαστίου από τα οστά εμφανίζεται σαν την ασθένεια γνωστή σαν οστεοπορωση.
3. Η αύξηση του ουρικού οξέος συνδέεται με την ψωρίαση και με την λευχαιμία. Το κοινό που έχουν αυτές οι δύο αρρώστειες είναι η ταχεία υπερπαραγωγή καινούργιων αλλά ελλαττωματικών κυττάρων σε αντικατάσταση των παλαιών που καταστρέφονται.
Η ταχεία υπερπαραγωγή γίνεται με τέτοιο τρόπο που τα νέα κύτταρα δεν είναι όπως πρέπει . Στην μεν ψωρίαση τα κύτταρα της επιδερμίδας έχουν χαμηλά επίπεδα της σκληρής πρωτείνης κερατίνης και έτσι φθείρονται ενώ στην λευχαιμία παράγονται πλήθος ελλαττωματικών λευκοκυττάρων που κατακλύζουν τον οργανισμό χωρίς να είναι αποτελεσματικά. Και στις δυο περιπτώσεις έχουμε επαναχρησημοποίηση των πουρινων. Γιατί; Πως συνδέεται αυτό στη Χημεία με την υπερπαραγωγή του ουρικού; Στα βιολογικά αλλά και σε όλα τα συστήματα όλα λειτουργούν με καταστάσεις χημικής ισορροπίας. Με τα ένζυμα που καταλύουν να λειτουργούν και προς τις δυο κατευθύνσεις. Αν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται τότε κάτι συμβαίνει για να έρθει μια νέα ισορροπία.
Προφανώς η μεγάλη συγκέντρωση ουρικού οξέος δεν επιτρέπει σε ακόμα περισσότερες πουρίνες των κυττάρων να αποσυντεθούν και να αυξήσουν ακόμα περισσότερο την συγκέντρωση του ουρικού. Μεγάλη συγκέντρωση λοιπόν των πουρινών , από την αποσύνθεση των κυττάρων (καταβολισμός) έχει σαν αποτέλεσμα να ξεκινουν άλλες αντιδράσεις που θα τις μειώσουν. Αυτές είναι κυρίως η επαναχρησιμοποίησή τους για ταχεία κατασκευή του DNA νέων κυττάρων ώστε να απορροφηθούν εκεί (αναβολισμός άστοχος). Κανονικά αυτή η διαδικασία (κατασκευής πουρινών) ξεκινάει από άλλα προηγούμενα 
στάδια (από την φωσφοριβόζη συγκεκριμένα)
Γουανίνη (πουρίνη του DNA) Βιοσύνθεση γουανίνης
Για να πάρετε μια ιδέα, η πουρίνη γουανίνη (πάνω) βλέπουμε πόσο σταδιακά δημιουργείται και πόσες ουσίες συμμετέχουν στην κατασκευή της .
Έτσι παράλληλα δημιουργούναι όλες οι ουσίες που θα δώσουν όλες μαζύ ένα υγιές κύτταρο. Στην περίπτωσή μας επιδερμικό κύτταρο, ή λευκοκύτταρο. Εδώ όμως οι έτοιμες πουρίνες βιάζουν την διαδικασία και δεν αφήνουν τον χρόνο να κατασκευαστούν φυσιολογικά και τα υπόλοιπα στοιχεία του κυττάρου. Έτσι και στις δυο περιπτώσεις έχουμε ελαττωματικά κύτταρα. Επιδερμικά χωρίς κερατίνη κύτταρα στην ψωρίαση και ελαττωματικά λευκοκύτταρα στην λευχαιμία.
3. Το αυξημένο ουρικό οξύ -όπως είναι λογικό- συνδέεται με λιθιάσεις - εναπώθεσεις κρυστάλλων ουρικού στα νεφρά αλλά και στα δόντια (συναντάμε αυξημένο ουρικό και στο σάλιο και μπορεί να συνδέεται με μολύνσεις περιοδοντίτιδα κ.λ.π.)
( οι πέτρες στα νεφρά μπορεί επίσης να είναι οξαλικό ασβέστιο φωσφωρικά άλατα κ.α. )
Η διατροφή λοιπόν η μείωση της διατροφής ο αποκλεισμός των πουρινών από ζωικές τροφές η μείωση της τροφής τελικά παράγει όξινο περιβάλλον στον οργανισμό και η χρησιμοποίηση κάποιων ουσιών από την τροφή ή πρόσθετων που να αποτοξινώνουν, να μειώνουν το ουρικό, να καθαρίζουν τα νεφρά, να μειώνουν την οξύτητα είναι οι τρόποι που ο καθένας αντιμετωπίζει αυτές τις πολύ κοινές παθήσεις και βέβαια αυτό συνιστούν και οι ειδικοί.
Ταπεινά φυτά όπως η κολιτσίδα και τα ραδίκια που αποτοξινώνουν , καθαρίζουν τα νεφρά και παρέχουν απαραίτητα άλατα ,το μελισσόχορτο και το φασκόμηλο που τονώνουν αλλά και είναι μικροβιοκτόνα, η προσεγμένη διατροφή (Φρούτα, λαχανικά ,καρπόι, μέλι,μαύρη σταφύδα, σπαράγγια), αλλά και η προσεκτική επιλογή των ειδικών ανθρώπων για να μας δώσουν επαγελματική βοήθεια και δεν θα εκμεταλλευτούν την κατάστασή μας (σπανίως αλλά κι αυτό μπορεί να συμβεί) μπορεί να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε τις ασθένειες που οφέιλονται στο αυξημένο ουρικό οξύ.
Η Λάππα ή κολιτσίδα βοηθά στην καταπολέμηση των αρθροπαθειών
Δήμητρα Σπανού
Πηγές για όλα αυτά: Σελίδες του διαδικτύου (όπως Βικιπαίδεια, Η Χημική Ένωση του Μήνα κ.α.) και ο Μεγάλος Ιατρικός Οδηγός (εκδόσεις Γαλλέλη) και τα σχολικά βιβλία του ΟΕΔΒ, Το δημοσίευμα "Βότανα στην αντιμετώπιση των μυοσκελετικών προβλημάτων" της Κόεν Ράσελ. Διατήρηση της οξεοβασικής Ισαρροπίας (Ηλεκτρονικό δημοσίευμα της meta-pharm)
https://www.imommy.gr/mama/diatrofi/article/2161/alkalikh-diaita-h-diaita-express-twn-diashmwn/