Τι είναι σταφυλοθεραπεία και που οφελεί τον οργανισμό; Μια έρευνα για τις ευεργετικές ικανότητες των σταφυλιών σε αρθρίτιδες, ρευματικά, παχυσαρκία, αποτοξίνωση του οργανισμού 2015-10-02 22:41

Της Δήμητρας Σπανού ,  Χημικού, Καθηγήτριας  Β/θμιας Εκπ/σης

 

 

Το αμπέλι θεωρείται σαν ένα από τα ευλογημένα φυτά όχι μόνο για το κρασί που μας δίνει αλλά και γιατί οι πολλές ευεργετικές ιδιότητες των σταφυλιών αλλά και των φύλλων του ακόμα, είναι ικανές να βελτιώσουν την ζωή και την υγεία μας.

Από τις ιδιότητες αυτές εδώ θα περιοριστούμε  στις θεραπευτικές δράσεις που παραδοσιακά αποδίδονται στην σταφυλοθεραπεία, δηλαδή την κατανάλωση σταφυλιών σαν μοναδική τροφή για ένα διάστημα (υπό όρους) και η οποία συντελεί στην την θεραπεία και πρόληψη διάφορων παθήσεων. 

 

 

Τρύγος στον Άγιο Κωνσταντίνο Σάμου στο Αμπέλι του θείου Γιαννάκη Μαραθοκαμπίτη   δεκαετία ΄80

 
 

 

Το ώριμο σταφύλι περιέχει νερό σάκχαρα γλυκόζη και φρουκτόζη σε αναλογία 95/100 τα οργανικά οξέα τρυγικό, μηλοκό και κιτρικό οξύ, εκ των οποίων το τρυγικό παράγεται μόνο στο σταφύλι από όλα τα ευρωπαικά φυτά.

Ακόμα κυρίως στον φλοιό συναντάμε πολλές αζωτούχες ενώσεις, όπως διάφορες  χρωστικές ουσίες, αρωματικές ουσίες, πηκτικές ύλες, ένζυμα, βιταμίνες  και άλλες που κάποιες ακόμα παραμένουν ανεξερεύνητες. Στα κουκούτσια  βρίσκουμε τις μεγάλης σπουδαιότητας συμπυκνωμένες  ταννίνεςτρυγικά άλατα ακόμα ελαιώδεις ουσίες, όξινα, υδατάνθρακες και ανόργανα συστατικά,

 

Αποτοξίνωση -δίαιτα

 

Η αποτοξίνωση, αρχικά με δίαιτα και φυσική ζωή,  βοηθά τον οργανισμό να καταναλώσει από τα δικά του αρχίζοντας από τα περιττά (λόπος κύστες, πολύποες κ.λ.π.) Κατόπιν αποβάλει τις τοξίνες του (ουσίες σε μεγάλύτερη ποσότητα από το κανονικό και συνήθως βλαπτικές). Στην περίοδο αυτήν συνήθως αισθάνεται ζαλάδες κομάρες κ.λ.π.
Η σταφυλοθεραπεία συνδυάζει τις ιδιότητες της μονοδίαιτας ( βοηθά ορισμένα όργανα να ξεκουραστούν), και της αποτοξίνωσης. Μεγάλο ρόλο στην αποτοξίνωση παίζουν ορισμένες συστατικές ουσίες των σταφυλιών όπως οι τανίνες.
 
 
Ουσίες των σταφυλιών που βοηθούν στην αποτοξίνωση
    
Είναι γνωστός τον ρόλο των χηλικών χημικών ενώσεων ( όπως και άλλων αντίστοιχων ουσιών που δεσμεύουν μέταλλα)  σε σύγχρονες ιατρικές μεθόδοθς αποτοξίνωσης. 
Σαν παράδειγμα αναφέρεται μια  χημική ουσία η EDTA  που χορηγείται ενδοφλέβεια και απομακρύνει μέταλλα από τον οργανισμό με σημαντικά αποτελέσματα σε αποτοξίνωση. 
 

Το αιθυλενοδιαμινοτετραοξικό οξύ (εδετικό οξύ, edetic acid ή απλά EDTA) είναι ο γνωστότερος και πλέον τυπικός εκπρόσωπος μιας σειράς ενώσεων, οι οποίες γενικά ονομάζονται πολυαμινοκαρβοξυλικά οξέα και χαρακτηρίζονται από μια εξαιρετικά έντονη συμπλεκτική ικανότητα ως προς τα περισσότερα μεταλλοϊόντα.

Η χημική ένωση του μήνα  [Μάρτιος 20

Αντίστοιχες  Φυσικές ουσίες εμφανίζουν το φαινόμενο του χηλισμού, γιατί επίσης δεσμεύουν μέταλλα, βρίσκουμε πολλές και σημαντικές  στο σταφύλι όπως:

Οι πορφυρίνες είναι ετεροκυκλικές ενώσεις, παράγωγα της πορφίνης. Σχημαίζονται με μια αντίδραση κυκλοποίησής τους που ονομάζεται χηλισμός

 Από πολλές από αυτές προκύπτουν οι φυσικές χρωστικές ύλες των φυτών και των ζώων. 

 Ο σχηματισμός πορφυρινών οφείλεται σε συνένωση δακτυλίων πυρολίου 

 

Οι πορφυρίνες είναι γνωστές για τον ρόλο τους στην πρόσδεση διάφορων μετάλλων για τον σχηματισμό μεταλλοπορφυρίνων. 

Μπορούν να συνδεθούν σχεδόν με όλα τα μέταλλα του περιοδικού πίνακα. 

 

Μια πολύ γνωστή μεταλλοπορφυρίνη είναι η αιμοσφαιρίνη, γνωστή για τον ρόλο της στην μεταφορά οξυγόνου στα κύτταρα.

 

 Η ιδιότητά τους αυτή για να  ενώνονται με μεταλλικά ιόντα τις κάνει κατάλληλες για την απομάκρυνση ιόντων βαρέων μετάλλων που εάν είναι ελεύθερα στον οργανισμό και όχι δεσμευμένα είναι επιβλαβή γιατί συντελούν σε ανεπιθύμητες οξειδώσεις.

Κυρίως όταν βρίσκονται βρίσκονται στην ροή του αίματος μέταλλα όπως, μολύβδου, σιδήρου, ασβεστίου,υδραργύρου , χαλκού ακόμη και κάδμιου. 

Οι πορφυρίνες στο αίμα αλλά και οι ανθοκυανίνες που βλέπουμε στην συνέχεια κάνουν μια φυσική αποτοξίνωση στον οργανισμό 

 

Αντίστοιχο ρόλο με τις πορφυρίνες στην αποτοξίνωση του οργανισμού έχουν οι ανθοκυανιδίνες , παράγωγα πολυφαινόλων, που βρίσκονται σε αφθονία στα σταφύλια και σε άλλες φυτικής προέλευσης τροφές.  Σχηματίζουν σύμπλοκα τα οποία αντιδρούν με μέταλλα Σίδηρο, Αργίλιο κ.α..

 

Οι ανθοκυανιδίνες είναι παράγωγα του 2φαινυλοβενζοπυρόλιου  και ανήκουν στην κατηγορία των φλαβονοειδών

 

 

 

η κυανιδίνη που είναι από τις κοινότερες ανθοκυανιδίνες 

 

Οι  φαινολικές ενώσεις είναι ιδιαίτερα δραστικές λόγω του όξινου χαρακτήρα των υδροξυλίων τους και ενώνονται με μέταλλα

Μια άλλη ουσία του σταφυλιού που επίσης δεσμεύει τα ελεύθερα μέταλλα σχηματίζοντας σταθερά ανιοντικά σύμπλοκα, τα οποία είναι σταθερά σε ουδέτερα έως και αλκαλικά διαλύματα είναι το τρυγικό οξύ. Παρουσία περίσσειας τρυγικών ανιόντων αποφεύγεται η υδρόλυση μεταλλικών κατιόντων όπως π.χ. των Sn(II), Sn(IV), Bi(III), Fe(III), 

 

 

Οι ταννίνες και ο ρόλος τους 

Από την συμπύκνωση φλαβονοειδών προέρχονται ορισμένοι τύποι από μια μεγάλη κατηγορία χημικών ενώσεων τις ταννίνες. 

Οι ταννίνες είναι γνωστές για την αντιβακτηριακή και αντιμικροβιακή τους δράση, που οφείλεται κυρίως στην ιδιότητά τους να προκαλούν καθίζηση πρωτεινών και στην περίπτωση αυτή  εκείνων της κυτταρικής μεμβράνης μικροοργανισμών.  

Καθίζηση πρωτεινών προκαλούν επίσης και στο κρασί και με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η θολότητα του και γίνεται διαυγές\

Οι ταννίνες όμως προκαλούν καθίζηση  όχι μόνο  των πρωτεινών αλλά και άλλων μακρομορίων στο πεπικό και στο αίμα, γιατί σχηματίζουν ιμε αυτές ισχυρά σύμπλοκα.

Σύμπλοκα σχηματίζουν επίσης με ο άμυλο, την κυτταρίνη και μέταλλα.

(Η Φαινολική ομάδα της τανίνης είναι ένας εξαιρετικός δότης υδρογόνου που σχηματίζει ισχυρούς δεσμούς υδρογόνου με την καρβοξυλομάδα της πρωτεΐνης)

Για να συμβεί αυτό πρέπει να έχουν υψηλή συγγένεια με την πρωτείνη, το μέγεθός τους πρέπει να είναι αρκετά μικρό για να διεισδύσουν στις περιοχές των μορίων πρωτεΐνης, αλλά αρκετά μεγάλο για να διασυνδεθεί πεπτιδικές αλυσίδες σε περισσότερα από ένα σημείο.

 Στη τροφή οι ταννίνες εμφανίζονται στυφές και αυτή η αίσθηση  προκαλείται από το σχηματισμό των συμπλοκών μεταξύ τανίνες και γλυκοπρωτεϊνών σιελογόνων..

Οι ταννίνες των φυτών (και το σταφύλι) βρίσκονται στον φλοιό και στο κουκούτσι και δεν παίζουν ρόλο στον μεταβολισμό του παρά μόνο μετά την καταστροφή των κυττάρων του. Ο ρόλος τους είναι κυρίως προστατευτικός από μικροοργανισμούς και λόγω της στυφής γεύσης και από τα ζώα.

Στο σταφύλι το ιδιαίτερο είδος ταννίνης είναι η προκυανιδίνη ( procyanidins), παράγωγο της φλαβανόλης, δεν είναι ευαίσθητο και δεν διασπάται με υδρόλυση

Οι ανθοκυανιδίνες που περιέχονται και στο σαφύλι είναι επίσης υπεύθυνες, για όλα τα χρώματα ροζ, κόκκινο, κόκκινο, μοβ, βιολετί και μπλε χρώματα στα λουλούδια, φύλλα, φρούτα, χυμούς φρούτων. Είναι επίσης υπεύθυνος για την στυφή γεύση των φρούτων και των  κρασιά.

Τελικά και οι ταννίνες  (όπως και οι χηλικές ουσίες) στο αίμα  απομακρύνουν διάφορα άχρηστα αιωρούμενα μόρια (πρωτεινών κ.α.) τα οποία δυσκολεύουν τελικά την κίνηση χρήσιμων ουσιών στο αίμα  για τον ανεφοδιασμό των κυττάρων. Έτσι το αίμα καθαρίζεται και ο ανεφοδιασμός των κυττάρων βελτιώνεται αισθητά ιδιαίτερα σε γερασμένους οργανισμούς. (Η δυσκολία στην μεταφορά ουσιών στα κύτταρα είναι ένας από τους σοβαρούς λόγους και τις συνέπειες της γήρανσης του οργανισμού)

Μια από τις ευεργετικές ιδιότητες  που αποδίδεται στην σταφυλοθεραπεία είναι η απομάκρυνση των νεκρών και κατεστραμένων κυττάρων προφανώς σχετίζεται με την δράση των ταννίνων που συνδέονται με πρωτείνες και άλλα μόρια όχι όμως όταν  βρίσκονται σε ζώντα κύτταρα αλλά κατά την διάλυση και αποσύνθεσή τους.  

Είναι δηλαδή με μια γενική έννοια, αυτό που στην αισθητική συνηθίζεται να ονομάζεται απολέπιση αλλά γίνεται φυσιολογικά και σε όλον τον οργανισμό.

 

Η χαρακτηριστική ιδιότητα των ταννίνων που είναι η σύνδεσή τους με τις βακτηριακές κυτταρικές μεμβράνες έχει  συνέπεια την καταστροφή των βακτηρίων, καθώς επίσης και τον σχηματισμό συμπλόκων ενώσεων με κυτταρικα τοιχώματα αυτών. Έχουν λοιπόν και απολυμαντική δράση για τον οργανισμό.

 

 

Αυξημένη αλκαλικότητα στον οργανισμό, διάλυση κρυστάλλων,  απόρριψη αλάτων κατά την σταφυλοθεραπεία.

 Οι κρύσταλλοι ουρικού οξέος και ουρικού μονονατρίου που είναι η αιτία για την εμφάνιση λιθιάσεων και ουρικής αρθρίτιδας, καθιζάνουν όταν υπάρχει αυξημένη περιεκτικότητα σε ουρικό οξύ (υπερουριχαιμία) και σε περιπτώσεις  ελάττωσης του pH του αίματος. 

 

Στο πλάσμα του αίματος  είναι διαλυμένες χρήσιμες και άχρηστες ουσίες και αποτελεί το 55% του αίματος. Αποτελείται κυρίως από νερό.

Οι χηλικές ενώσεις (πορφυρίνες ανθοκυανίνες  απομακρύνουν τα πολύ οξειδωτικά ελεύθερα μέταλλα που συναντούν, οι ταννίνες δεσμεύουν εναπομείνασες πρωτείνες και άλλες ουσίες

 

Ταυτόχρονα η κατανάλωση σταφυλιών αυξάνει θεαματικά την αλκαλικότητα στο αίμα. 

Τα σταφύλια αλλά και οι σταφύδες είναι από τις τροφές που δίνουν υψηλή αλκαλικότητα κατά τον μεταβολισμό τους (PH 8,5-9). Το Ph επηρρεάζει το PH του οργανισμού που κυμαίνεται από 7,35 έως 7,45 δηλαδή είναι ελαφρά αλκαλικό.  

ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΡΩΜΕ ΑΛΚΑΛΙΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ

Η επιπλέον αύξηση του PH του οργανισμού, έστω και μικρή,  έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της συσσώρευσης οξέων , μεταξύ των οποίων και του ουρικού οξέος, στο οποίο οφείλονται 

αρθροπάθειες ,  λιθιάσεις και η οστεοπόρωση. 

Η αλκαλικότητα επίσης μειώνει τις οξειδώσεις  στα κύτταρα, οι οποίες  αντιθέτως αυξάνουν με την πρόσληψη  όξινων τροφών όπως είναι το κρέας, ή ζάχαρη και τα επεξεργασμένα τρόφιμα με επόμενο την 

καταπολέμηση της φθοράς και της γήρανσης του οργανισμού.

 

'Αλλα ευεργετικά Αποτελέσματα της σταφυλοθεραπείας :

Βελτίωση κυκλοφορικού : μείωση κιρσών, φλεβίτιδας

Η απομάκρυνση μετάλλων όπως το ασβέστιο με την χήλωση και ιδιέταιρα η αφαίρεση ενός μέρους από την πλάκα των  αρτηριών, επιτρέπει στην πλάκα να μετατραπεί σε μια αναστρέψιμη χημική αντίδραση. Το αποτέλεσμα είναι κάποια φυσικά ένζυμα να μπορούν να δράσουν  με αποτέλεσμα αφαίρεση της αρτηριακής πλάκας και την βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος.

 Αποτέλεσμα της βελτίωσης στην κυκλοφορία είναι η καλυτέρευση παθήσεων όπως κιρσοί και φλεβίτιδα

Αντιοξειδωτική αντιγηραντική δράση λόγω της απομάκρυνσης των οξειδωτικών ουσιών 

Επίσης με την απομάκρυνση των επιβλαβών μετάλλων  απαλλάσσουμε το σώμα και από πολλές από τις ελεύθερες ρίζες που παράγουν  τα μέταλλα αυτά όταν αντιδρούν με άλλες ουσίες του οργανισμού. 

Αντιοξειδωτική δράση όμως εμφανίζεται παράλληλα και από ένα πλήθος άλλων ουσιών του σταφυλιού όπως βιταμίνες C .  

 

 

 

Δράση στο πεπτικο σύστημα . Χωνευτικό αλλά και κατά της παχυσαρκίας

Η σταφυλοθεραπεία  λειτουργεί κατά της παχυσαρκίας και βοηθά στο αδυνάτισμα

To λινελαικό οξύ, και τα  ω3 οξέα 

Στην σταφυλοθεραπεία καλό είναι να τρώμε και τα κουκούτσια γιατί είναι πλούσια σε λινελαικό οξύ, ένα ω3 οξύ το οποίο συναντάμε στα κουκούτσια και στο  έλαιο από κουκούτσια σταφυλιών( γιγαρτέλαιο), σε μεγάλη ποσότητα

Τα σταφύλια και ιδιέταιρα στα κουκούτσια τους περιέχουν λινελαικό οξύ που είναι ουσία που συμβάλει στην απομάκρυνση του  περιττού λίπους από το σώμα.

 

 Η ενέργεια που προσλαμβάνει ο οργανισμός από τις τροφές εξαρτάται από το ποσό της τροφής που μπορεί να αποικοδομήσει. Συνήθως ένα μέρος από την τροφή παραμένει απεμπτο και αποβάλλεται. Ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους γι αυτό, είναι η ανεπάρκεια του οργανισμού σε ειδικά ένζυμα, που συντελούν στην διάσπαση των διάφορων ουσιών της τροφής.

Όταν η ενέργεια από τις τροφές που διασπώνται είναι περισσότερη από αυτήν που χρειάζεται ο οργανισμός το περίσσευμα αποθηκεύεται σε μορφή λίπους στα λιποσφαίρια, ενώ εάν η τροφή που διασπάται δεν δίνει αρκετή ενέργεια, τότε κινητοποιούνται και εισέρχονται στην κυκλοφορία τα αποθηκευμένα λιπή με την βοήθεια του κεντρικού νευρικού συστήματος που ελευθερώνει ανάλογες ορμόνες

Για τους υδατάνθρακες το ένζυμο που συντελεί στην "καύση" τους στους μύες αλλά και στην μετατροπή τους σε λίπη στον λιπώδη ιστό είναι η ινσουλίνη

. Η ινσουλίνη αυξάνει την πρόσληψη γλυκόζης από τους μυς και από τον λιπώδη ιστό, μετατοπίζοντας μεταφορείς γλυκόζης από μια ενδοκυττάρια δεξαμενή στην κυτταρική επιφάνεια. (Βικιπαίδεια)

Έχει αποδειχθεί ότι τα ακόρεστα λιπαρά ω3 (όπως το λινολενικό οξύ (ω-3) 18:3) ευνοούν την ευαισθησία του οργανισμού στην ινσουλίνη με συνέπεια να παράγεται λιγότερη ποσότητα από ινσουλίνη στον οργανισμό. 

Αυτό έχει σαν αποτέλεσματα:

1.Να μειώνονται οι καύσεις  των υδατανθράκων στο σώμα

2. Να μην γίνεται αποθήκευση των υδατανθράκων που περισσεύουν στον λιπώδη ιστό 

3. Αντίθετα οι λιπαρές ουσίες του οργανισμού να εισέρχονται στην κυκλοφορία για να συμπληρώσουν τις ενεργειακές του ανάγκες και να μειώνεται το αποθηκευμένο λίπος

Επί πλέον τα κέντρα του Κεντρικού Νευρικού  Συστήματος που  διεγείρονται και δημιουργούν αισθήματα πείνας ή κορεσμού στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, επιρρεάζονται από την παρουσία σαχάρων στο αίμα. Η υπογλυκαιμία αποτελεί ερέθισμα που διεγείρει το κέντρο της πείνας ενώ αντίθετα η υπεργλυκαιμία διεγείρει το κέντρο του  κορεσμού. 

Και εδώ  στην σταφυλοθεραπεία υπάρχουν βέβαια άφθονα φυσικά σάκχαρα στο αίμα

Η μείωση της όρεξης, η βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος με αποτέλεσμα την καλύτερη μεταφορά θρεπτικών συστατικών στους σκελετικούς μύες και οι αλλαγές στην έκφραση ορισμένων γονιδίων είναι κάποιες από τις επιδράσεις των ω-3 λιπαρών οξέων που διευκολύνουν την απώλεια βάρους.

 

... η προώθηση της οξείδωσης των λιπαρών οξέων, ενισχύει το μεταβολισμό, αυξάνει την ενεργειακή κατανάλωση και μειώνει την λιποαποθήκευση.

Ισπανοί ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως τα ω-3 λιπαρά οξέα μετέβαλαν τις διατροφικές συνήθειες παχύσαρκων ατόμων.

Στη δημοσίευσή τους στο Apetite υποστηρίζουν πως τα ω-3 βελτίωσαν τον κορεσμό και μείωσαν το αίσθημα πείνας των εξεταζομένων, οι οποίοι δήλωσαν αίσθημα πληρότητας έως και 2 ώρες μετά την κατανάλωση του γεύματος. Πρότειναν πως τα ω-3 μπορούν να είναι χρήσιμα βοηθώντας στην τήρηση του προγράμματος απώλειας βάρους.  από δημοσίευμα  https://dspace.aua.gr/xmlui/bitstream/handle/10329/4324/Chrisolouri_Ch.pdf?sequence=1

 

 

Γενικότερα , τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν πολύ σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο στα κύτταρα, καθόσον είναι πρόδρομες ενώσεις μορίων με ορμονική δράση και βιταμινών .΄

Συγκεκριμένα, η κατανάλωση των λιπαρών οξέων EPA και DHA έχει δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, καθώς φαίνεται πως αυξάνουν την έκκριση της ορμόνης «αντιπονεκτίνης», ορμόνης με σημαντική δράση αντί της συσσώρευσης λίπους στην κοιλιακή χώρα. 

Οι  φυτικές ίνες 

Επί πλέον στα σταφύλια όπως και σε όλα τα φρούτα και στα λαχανικά, υπάρχουν οι διαιτητικές ή  φυτικές ίνες που δεν πέπτονται από τον οργανισμό γιατί δεν αποικοδομούνται από τα πεπτικά ένζυμα του ανθρώπου.  Είναι δομικά συστατικά των φυτικών κυττάρων και διακρίνονται σε αδιάλυτες και οι διαλυτές στο νερό.

Διαλυτές ίνες είναι

οι πηκτίνες και τα κόμμεα.

Οι πηκτίνες είναι πολυμερή του γαλακτουρονικού οξέος και άλλων μονοσακχαριτών όπως  αραβινόζη, η γαλακτόζη και το πηκτικό οξύ.  Περιέχουν υδρόφιλες ομάδες και σχηματίζουν ζελατινοειδή διαλύματα (πηκτές) στο στομάχι και το έντερο, και μειώνουν την ταχύτητα πέψης και απορρόφησης των θρεπτικών υλών.

 

 

 

Οι φυτικές ίνες

Τα σταφύλια θεωρούνται άριστα υπατική τροφή (δηλαδή βοηθά στην λειτουργία και την ομαλή κένωση του εντέρου) 

 

 

 

 

και εάν καταναλώνεται σαν αποκλειστική τροφή για ένα μικρό χρονικό διάστημα λειτουργεί κατά της παχυσαρκίας

 

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ 

https://el.wikipedia.org/wiki/Πορφυρίνες

Η επαναστατική δίαιτα κατά της γήρανσης Δρα Ατκινς

Επίτομη Φυσιολογία  Ιωάννου Σ. Χατζημηνά

el.wikipedia.org185 × 124

www.chem.uoi.gr1468 × 507

https://el.wikipedia.org/wiki/Φλαβονοειδή

www.chem.uoi.gr1151 × 992

https://el.wikipedia.org/wiki/Φλαβονοειδή

https://poisonousplants.ansci.cornell.edu/toxicagents/tannin.html

https://daskalosa.eu/physics_st/st_fysika_08_kykloforiko_systima.html

https://diatrofika.blogspot.nl/p/blog-page_1095.html

https://www.house-of-light.gr/health-therapy/-/alkaliki-diatrofi.html

m.eirinika.gr480 × 480

https://www.chem.uoa.gr/chemicals/chem_tartaricacid.htm

journal.frontiersin.org892 × 631

kpe-kastor.kas.sch.gr438 × 118

 

Τανίνες: συναρπαστικό αλλά μερικές φορές επικίνδυνο μόρια)